پیش از هر چیزی باید به این سوال پاسخ داده شود. صنعت حمل و نقل جاده ای چیست؟ حمل و نقل جاده ای یا حمل زمینی شیوه از انواع متنوع راه های حمل و نقل است که به واسطه مسیرهای تعیین شده در جاده ها صورت می گیرد. حرکت و تردد در جاده های می تواند با استفاده از ماشین هایی همچون اتومبیل های سواری، کامیون ها، تریلی ها، ترانزیت ها و مواردی از این قبلیل انجام شود.
رعایت استاندارهای تعریف شده و اخذ مجوزهای مرتبط براساس مقررات و قوانین مصوب صنعت حمل و نقل جاده ای امری واجب و اجتناب ناپذیر است. حمل و نقل و جابجایی بارها، توسط وسایل نقیله جاده ای نامبرده شده، با گذر از مسیر جاده های محلی دوبانده و بزرگراه ها صورت می گیرد.
انواع ماشین‌های حمل بار
- ماشین باربری کوچک و سبک یا همان وانت
- ماشین باربری نیمه سنگین شامل کامیون ها، خاورها و کامیونت
- ماشین حمل بار سنگین مانند تریلی، ترانزیت، ده تن، کفی، ترانزیت یخچالی، ۲۰ تن، چادری سه محور، کفی، کمپرسی و تریلی تانکر فاو
تقسیمات صنعت حمل و نقل جاده ای
به طور کلی حمل و نقل جاده ای به بخش تقسیم شده است.
- حمل و نقل مسافر
- حمل و نقل بار
حمل و نقل مسافر در جاده های محلی و اتوبان ها با وسایل نقلیه شخصی سواری و اتوبوس صورت می گیرد. حمل و نقل بار نیز در جاده های محلی دوبانده و بزرگراه ها انجام می شود.
شرایط حمل و نقل جاده ای
براساس شرایط کالای مورد نظر، انتخاب مسیر و ماشین حمل متغییر خواهد بود. به عنوان مثال کالاهای فساد پذیر توسط کامیون های یخچال دار جابجا می شود. شمش های فلزی و سنگین وزن توسط ترانزیت ها در جاده های برون شهری و بزرگراه ها حمل خواهد شد. پس می توان این فاکتورها را در نظر گرفت.
- حجم کالا
- وزن کالا
- نوع کالا
- شرایط جاده ای
- حد فاصل مقصد تا مبدا
حجم کالا وسیله نقیله مورد نظر برای جابجایی را تعیین خواهد کرد. کالای ترخیص شده باید از شرکت تولیدی تا مقصد مورد نظر به سلامت برسد. در نتیجه انتخاب نوع مناسب سرویس حمل نقل برای چیدمان و جابجایی صحیح کالا حائز اهمیت است.
دومین فاکتور یعنی وزن کالا، مسیر تردد سرویس حمل نقل و انتخاب آن را تعیین خواهد کرد. مسلما حمل محموله سنگین وزن در مسیرهای محلی خطر آفرین است. از طرفی این امکان وجود دارد که کالاهای سبک وزن را به وسیله کامیون ها جابجا کرد.
نوع کالا وسیله نقلیه را تعیین خواهد کرد. این موضوع که محموله مورد نظر از نوع مایعات و یا جامدات باشد در در صنعت حمل و نقل جاده ای از اهمیت بسیاری برخوردار است. به عنوان مثال سوخت مایع که شامل نفت، گاز، بنزین، گازوئیل، مشتقات نفتی و میعانات گازی است، باید توسط کامیون های تانکردار جابجا شود.
از طرفی تردد این کامیون ها در مسیرهای محلی مجاز نخواهد بود. مگر برای تحویل در مبدا مشخص، که در محدوده شهری واقع شده باشد. همچنین رعایت استانداردها جهت جلوگیری از نشت آن در زمان سوخت گیری و یا در طول مسیر، از نکات مهم و ضروری محسوب می شود.
همانطور که در این مثال ها ذکر شد، شرایط مسیر در صنعت حمل و نقل جاده ای از اهیمت ویژه ای برخوردار است. این استانداردها صرفاً برای صنعت حمل و نقل جاده ای ایران نیست. از این استاندارد با عنوان استاندارد ISO39001 یاد می شود. فعالیت کلیه سازمان های خصوصی و دولتی باید بر این اساس اجرا شود.
مقررات مصوب دولت در رابطه با صنعت حمل و نقل جاده
- مبحث اول مقررات داخلی
- قانون مدنی
- قانون تجارت
- قانون مسئولیت مدنی
- قانون الزام شرکت ها و موسسات ترابری جاده ای به ارائه صورت وضعیت مسافربری و بارنامه
کلیه این قوانین مدنی در سه دوره قانونگذاری ششم و نهم و دهم به تصویب رسیده است. ماده یک لغایت ۹۵۵ قانون مذکور در دوره ششم قانون گذاری تصویب و به موجب ماده واحده مصوب ۱۸ اردیبهشت ماه ۱۳۰۷ اجازه اجراء آن داده شده است.
- در مبحث سوم از فصل چهارم و در مواد ۵۱۳ – ۵۱۶ و ۵۱۷۷ و تحت عنوان اجاره اشخاص و اجاره متصدی حمل و نقل، مسائلی در رابطه با متصدی حمل و نقل عنوان شده است.
- قانون حمل و نقل و عبور کالاهای خارجی از قلمرو جمهوری اسلامی مصوب در سال ۱۳۷۴
- آیین نامه اجرایی قانون حمل و نقل و عبور کالاهای خارجی، هیات وزیران ۱۳۷۷
- آیین نامه تاسیس و بهره برداری از موسسات ترابری جاده ای داخلی و مقررات ایمنی و رفت و آمد وسایل ترابری در راه های کشور ۱۳۵۷
- آیین نامه تاسیس و فعالیت شرکتهای حمل ونقل بین المللی مصوب ۱۳۷۷
مسافت و شرایط آب و هوایی
مسلما گزینه حمل و نقل جاده ای برای مسیرهای طولانی انتخاب مناسبی نخواهد بود. مسیرهای ریلی محموله و کالای مورد نظر را با سرعت بیشتری به مقصد می رسانند. همچنین باید توجه داشت مسیرهای طولانی به دلیل بروز خستگی راننده خطر آفرین است.
بارش برف و باران از دیگر عوامل تأثیرگذار در بروز حوادث جاده ای است. به همراه داشتن تجهیزات مناسب در شرایط یخبندان، از دیگر موارد مهم در استانداردهای صنعت حمل و نقل جاده ای محسوب می شود.
مزایای استفاده از حمل و نقل جاده ای
این شیوه از جابجایی ارزان قیمت است
حمل و نقل جاده در مقایسه با دیگر روش‌های حمل و نقل ارزان قیمت و مقرون بصرفه است. رانندگان با پرداخت عوارض جاده ای برای تامین هزینه های راهسازی، با استفاده از سوخت ارزان قیمت بار و یا مسافران مورد نظر را به مقصد می رسانند.
تحویل از مقصد تا مبدا
در روش حمل نقل هوایی و یا حمل و نقل ریلی، شرکت تولید کننده کالا موظف به ترخیص آن از ایستگاه مورد نظر است. مزیت شرایط حمل و نقل جاده ای در این باره ملموس تر است. فرستنده موظف است محموله خود را تا ایستگاه قطار و یا فرودگاه مورد نظر برساند. از طرفی تحویل گیرنده نیز بارگیری مجدد تا درب کارخانه را از طریق حمل و نقل جاده ای به انجام می رساند.
اگر صفر تا صد ماجرا از طریق حمل جاده ای انجام شود، محموله مورد نظر از مبدا فرستنده تا مقصد گیرنده با سهولت بیشتر و پیگیری کم تر جابجا خواهد شد. حمل و نقل جاده ای بهترین گزینه برای مسیرهای کوتاه است. علاوه براین هزینه کم تری پرداخت خواهد شد.
عدم محدودیت در انتخاب مقصد
صنعت حمل و نقل جاده ای این امکان را فراهم می کند تا بار و محموله مورد نظر به اقساء نقاط ایران ارسال شود. مسیرهای جاده ای روستاهای کوچک را به شهرک های صنعتی وصل می کند. شرایطی که در حمل نقل ریلی یا هوایی وجود ندارد.
جمع بندی
حمل و نقل جاده ای یا حمل زمینی شیوه از انواع متنوع راه های حمل و نقل است که به واسطه مسیرهای تعیین شده در جاده ها صورت می گیرد. حرکت و تردد در جاده های می تواند با استفاده از ماشین هایی همچون اتومبیل های سواری، کامیون ها، تریلی ها، ترانزیت ها و مواردی از این قبلیل انجام شود.
حمل و نقل جاده در مقایسه با دیگر روش‌های حمل و نقل ارزان قیمت و مقرون بصرفه است. اگر صفر تا صد حمل بار از طریق حمل جاده ای انجام شود، محموله مورد نظر از مبدا فرستنده تا مقصد گیرنده با سهولت بیشتر و پیگیری کم تر جابجا خواهد شد.